Protesti su kroz historiju bili ključni pokretači društvenih promjena, izražavajući nezadovoljstvo građana i zahtjeve za pravdom, slobodom i jednakopravnošću.
Uzevši u obzir broj protesta trenutno u svijetu, možemo zaključiti da je ova godina obojena bojom revolucije i građanskog nezadovoljstva.
U nastavku teksta donosimo vam nekoliko protesta koji su obilježili 20. vijek, 21. vijek ali i 2025. godinu.
1. Protesti u Egiptu (2011)
Poznati kao dio Arapskog proljeća, masovni protesti u Egiptu 2011. godine okupili su stotine hiljada ljudi koji su zahtijevali ostavku predsjednika Hosnija Mubaraka. Demonstracije su započele nedugo nakon nereda u Tunisu, a mnogi učesnici nosili su tunižanske zastave kao simbol solidarnosti i inspiracije. Ovi događaji doveli su do značajnih političkih promjena u zemlji.
2. Protest za Radio 101 u Hrvatskoj (1996)
Dana 20. novembra 1996. godine, oko 100.000 građana Zagreba okupilo se na Trgu bana Jelačića protestujući protiv odluke Vijeća za telekomunikacije da oduzme koncesiju Radiju 101, jednom od rijetkih nezavisnih medija u to vrijeme. Ovaj protest ostao je upamćen kao najveći u modernoj hrvatskoj historiji, simbolizirajući borbu za slobodu medija i izražavanja.
3. Protesti protiv rasizma u Washingtonu (2020)
U junu 2020. godine, deseci hiljada ljudi okupili su se u Washingtonu, D.C., protestujući protiv rasizma i policijske brutalnosti nakon smrti Georgea Floyda. Ovi protesti bili su dio šireg pokreta “Black Lives Matter” koji je zahvatio mnoge gradove širom Sjedinjenih Američkih Država i svijeta, skrećući pažnju na sistemski rasizam i nejednakost.
4. Antivladini protesti u Izraelu (2024)
U septembru 2024. godine, više od 500.000 Izraelaca izašlo je na ulice Tel Aviva, zahtijevajući oslobađanje talaca i raspisivanje vanrednih izbora. Ovaj događaj označen je kao najveći protest u historiji Izraela, odražavajući duboko nezadovoljstvo građana trenutnom političkom situacijom.
5. Protesti u Rumuniji (2017)
Početkom februara 2017. godine, najmanje 200.000 ljudi izašlo je na ulice širom Rumunije, od čega polovina u Bukureštu, protestujući protiv odluke vlade da dekriminalizira određene koruptivne radnje. Ovi protesti bili su najveći u zemlji od pada komunizma 1989. godine, pokazujući snažnu volju građana za borbu protiv korupcije.
6. Protesti u Srbiji (2024–2025)
Nakon urušavanja nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu u novembru 2024. godine, što je rezultiralo smrću 15 osoba, širom Srbije izbili su masovni protesti protiv korupcije i neodgovornosti vlasti. Protesti su uključivali blokade puteva, demonstracije i štrajkove, okupljajući desetine hiljada građana koji su zahtijevali pravdu za žrtve i odgovornost nadležnih.
7. Protesti na Majdanu u Ukrajini (2013–2014)
Poznati kao Euromajdan, ovi protesti započeli su krajem 2013. godine kao reakcija na odluku vlade da suspenduje potpisivanje Sporazuma o pridruživanju s Evropskom unijom. Demonstracije su prerasle u širi pokret protiv korupcije i autoritarizma, što je dovelo do smjene vlasti i značajnih političkih promjena u Ukrajini.
8. Protesti u Crnoj Gori (2025)
U januaru 2025. godine, neformalna grupa studenata “Kamo śutra?” organizovala je proteste u Podgorici povodom tragedije na Cetinju u kojoj je ubijeno 13 osoba. Okupljeni su zahtijevali ostavke nadležnih ministara i reforme u policijskom sistemu, ističući potrebu za odgovornošću i boljom brigom o mentalnom zdravlju građana.
Nekoliko protesta obilježilo je 20. vijek a samim tim i krojilo sudbinu u 21. vijeku.
Protesti 5. oktobra u Srbiji (2000)
Protesti 5. oktobra u Srbiji bili su vrhunac demokratskog otpora režimu Slobodana Miloševića. Nakon osporavanih predsjedničkih izbora, stotine hiljada građana iz cijele zemlje okupilo se u Beogradu, zahtijevajući Miloševićevu ostavku i priznavanje izborne pobjede opozicionog lidera Vojislava Koštunice. Demonstracije su rezultirale padom režima, označavajući početak demokratske tranzicije u Srbiji.
March on Washington (1963)
Poznat kao “Marš na Washington za radna mjesta i slobodu”, ovaj protest okupio je preko 250.000 ljudi ispred Lincoln Memoriala u Washingtonu, D.C. Održan je 28. avgusta 1963. godine, a najpoznatiji je po govoru Martina Luthera Kinga Jr., “I Have a Dream”. Ovaj događaj bio je ključni trenutak u borbi za građanska prava Afroamerikanaca u Sjedinjenim Američkim Državama.
Mahatma Gandhi i Salt March (1930)
Salt March (Pohod na so) bio je ključni protest Mahatme Gandhija protiv britanske kolonijalne vlasti u Indiji. U martu 1930. godine, Gandhi je poveo hiljade ljudi na 390 kilometara dug marš do Arapskog mora kako bi simbolično protestovao protiv poreza na so. Ovaj nenasilni otpor bio je prekretnica u indijskom pokretu za nezavisnost.
Tiananmenski protesti u Kini (1989)
Protesti na Trgu Tiananmen u Pekingu, koji su kulminirali u junu 1989. godine, okupili su stotine hiljada studenata i građana koji su zahtijevali političke reforme, slobodu govora i demokratiju. Protesti su nažalost završeni nasilnim gušenjem, što je ostalo jedno od najtragičnijih poglavlja u savremenoj kineskoj historiji.
Pobuna protiv aparthejda u Južnoj Africi (1976)
Jedan od najznačajnijih trenutaka u borbi protiv aparthejda bio je Soweto ustanak, koji je započeo 16. juna 1976. godine. Hiljade crnih studenata protestovalo je protiv odluke vlade da uvede afrikaans kao jezik nastave. Protesti su nasilno ugušeni, ali su postali simbol otpora aparthejdu i inspiracija za dalju borbu za jednakost.
Trenutno svjedočimo godini koja je započela nizom protesta širom svijeta. Od onih u susjednoj Srbiji, Hrvatskoj, Crnoj Gori pa do onih na drugim krajevima svijeta poput Gaze, Ukrajine, Njemačke, Slovačke, SAD-a i sl. Kako se čini, ova godine je u znaku građanskog nezadovoljstva i protesta.
